Shiv jayanti 2025 : कुशल राज्यकर्ता, पराक्रमी योद्धा आणि मुघलांचा पराभव करणारे छत्रपती शिवाजी महाराज यांची आज जयंती. शिवाजींचा जन्म जरी 19 फेब्रुवारी 1630 रोजी पुण्याजवळील शिवनेरी किल्ल्यावर झाला असला तरी यावेळी त्यांची जयंती 17 मार्च रोजी आहे.
मुंबई :- छत्रपती शिवाजी महाराजांनी 16व्या शतकात दख्खन राज्यांना स्वतंत्र मराठा राज्य बनवले. Shiv jayanti 2025 त्यांनी पहिले हिंदू साम्राज्य स्थापन केले असे म्हटले जाते. त्यांच्या शौर्य, रणनीती आणि कार्यक्षम नेतृत्वामुळे शिवाजींना छत्रपती ही पदवी मिळाली.शिवरायांची तिथीनुसार जयंती शिवजयंती म्हणूनही साजरी केली जाते.
महाराष्ट्रातील शिवसेनेच्या (महाविकास आघाडी) नेतृत्वाखालील सरकारने 19 फेब्रुवारीला छत्रपती शिवाजी महाराजांची जयंती साजरी केली असताना, शिवाजीच्या जन्मतारखेचा वाद पुन्हा एकदा गडद झाला. खरे तर शिवसेना विरोधी पक्षात असताना शिवजयंती हिंदू कॅलेंडरच्या जुन्या तारखेनुसारच साजरी झाली पाहिजे, अशी त्यांची धारणा होती.त्यांच्या मते छत्रपती शिवाजी महाराजांचा जन्म 6 एप्रिल 1627 रोजी झाला.
2000 मध्ये महाराष्ट्र विधानसभेत पारित झालेल्या ठरावानुसार छत्रपती शिवाजी महाराजांचा जन्म 19 फेब्रुवारी 1630 रोजी झाला होता. पंचांगानुसार पाहिल्यास छत्रपती शिवाजी महाराज यांचा जन्म 1551 शके संवत्सराच्या फागुन महिन्यातील शुक्ल पक्षातील तृतीया तिथीला झाला.त्यापूर्वी शिवरायांची जन्मतारीख ही वैशाख महिन्याची दुसरी तारीख, 1549 शके संवत्सर मानली जात होती. त्यांच्या मते शिवाजीचा जन्म 6 एप्रिल 1627 रोजी झाला.
स्वातंत्र्यसैनिक बाळ गंगाधर टिळक यांनी महाराष्ट्रात छत्रपती शिवाजी महाराजांची जयंती उत्साहात साजरी करण्याची परंपरा सुरू केली. वास्तविक बाळ गंगाधर टिळक आणि अभ्यासकांनी छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या जन्मतारीख शोधण्याचा प्रयत्न केला होता आणि त्यावर आपले मत मांडले होते.टिळकांनी 1990 च्या त्यांच्या केसरी मासिकाच्या 14 एप्रिलच्या आवृत्तीत या विषयावर सविस्तर माहिती दिली होती. टिळकांनीही कबूल केले की शिवाजी महाराजांची जन्मतारीख निश्चित करण्यासाठी कोणतीही पुष्टी माहिती नाही.त्यानंतर काही लेखांचा आधार घेत शिवाजीची जन्मतारीख 6 एप्रिल 1627 मानली गेली आणि त्या आधारे 6 एप्रिल रोजी छत्रपती शिवाजी महाराजांची जयंती साजरी केली जाऊ लागली.
1966 मध्ये सरकारने छत्रपती शिवाजी महाराजांची नेमकी जन्मतारीख निश्चित करण्यासाठी इतिहासकारांची समिती स्थापन केली. समितीने असा निष्कर्ष काढला की शिवाजीचा जन्म फागुन वद्य तृतीया शके 1551 म्हणजेच 19 फेब्रुवारी 1630 रोजी झाला होता पण समितीचा भाग असलेले इतिहासकार एन आर फाटक यांनी सांगितले की त्यांचा जन्म वैशाख शुक्ल द्वितीया शके 1549 म्हणजेच 6 एप्रिल 1927 रोजी झाला.
समितीची दुसरी बैठक झाली तेव्हा इतिहासकारांनी कबूल केले की छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या जन्माची तारीख निश्चित करण्यासाठी कोणतीही कागदपत्रे नाहीत. नंतर असे ठरले की जोपर्यंत इतिहासकारांमध्ये एकमत होत नाही तोपर्यंत जुनी तारीख म्हणजे 6 एप्रिल हीच शिवाजीची जन्मतारीख मानली जावी.
मग 19 फेब्रुवारीला छत्रपती शिवाजी महाराजांची जयंती कशी साजरी होऊ लागली? खरे तर महाराष्ट्राच्या माजी आमदार रेखाताई खेडेकर यांनी मागील समितीचा अहवाल आणि इतर काही पुरावे 2000 साली महाराष्ट्र सरकारसमोर मांडले होते. यानंतर 19 फेब्रुवारी 1630 रोजी विधानसभेत ठराव पारित करण्यात आला.त्यास तत्कालीन देशमुख सरकारच्या मंत्रिमंडळाची मान्यताही मिळाली आणि निर्णयाची अंमलबजावणी झाली. मात्र, त्यावेळी विरोधात बसलेल्या शिवसेनेने याला कडाडून विरोध करत 6 एप्रिललाच शिवाजी जयंती साजरी करण्याचे बोलले होते.
